​

Türkiye Cumhuriyeti’nin ulusal marşı olan İstiklal Marşı’nın bestecisi Osman Zeki Üngör, Osmanlı sarayında yetiştirilen ilk Türk keman sanatçısıdır. Batı müziği içerisindeki keman konçertolarını Türkiye’de çalarak müziğin gelişimine katkıda bulunan önemli bir bestecidir. Günümüzdeki adı Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası olan Osmanlı saray orkestrasını yöneten isimdir. İlk defa İstanbul’da halka açık konserlerin verilmesi ve başkent olarak seçilen Ankara’da ilk senfonik konserlerin arkasındaki isim Osman Zeki Üngör’dür. Musiki Muallim Mektebi’nin kurulmasında öncü olan Güngör, besteci Ekrem Zeki Ün’ün babasıdır.​

​

Osman Zeki Üngör’ün Hayatı​

Üngör, 1880 senesinde Üsküdar’da dünyaya geldi. Dedesi Santuri Hilmi Bey Osmanlı Devleti’nde saray orkestrasındaki Mızıka-yı Hümayun içerisinde ‘Fasl-ı Cedid’ fasıl topluluğunu yöneten isimdir. Babası Şekerci Hacı Bekir ailesi soyundan olan Hüseyin Bey’dir.​

​

Osman Zeki Üngör’ün Eğitim Hayatı​

Üngör, Beşiktaş Askeri Rüştiyesi’ndeki askerlik görevinin ardından 1891 yılında Osmanlı’nın saray bandosu olarak bilinen Mızıka-yı Hümayun’da müzik eğitimlerine başladı. 2. Abdülhamid, Üngör’ü keşfederek konser kemancısı olarak yetiştirilmesinde öncü oldu. Vondra Bey’den keman dersleri, Aranda Paşa’dan da müzik düşüncesinin derslerini öğrendi.​

​

Mızıka-yı Hümayun’da Osman Zeki Üngör İzleri​

Saffet Bey’in kurmuş olduğu Makam-ı Hilafet Filarmoni Muzikası içerisine Üngör, başkemancı olarak atandı. Sadece askeri müziklerin çalındığı orkestrada senfoni orkestrasına dönüşme aşamaları için Üngör büyük emek sarf etti. Ünlü bestecilerin müzik yapıtlarını Türkiye’de çalan ilk Türk kemancı Üngör oldu. Sultan Abdülhamit tarafından sık sık beğenilen Üngör’ün rütbesi başarıları sebebiyle yükseltilerek binbaşılığa kadar uzandı. 1908 senesinde 2. Meşrutiyet ilan edilince Üngör’ün rütbesi teğmenliğe düşürülünce orketrada başkemancı olarak mesleğini icra ettirdi. Hümayun’da yaylı sazlar bölümünde öğretmenlik yaparken İstanbul Erkek Muallim Mektebi’nde öğrencilere müzik derslerini verdi. 1. Dünya savaşı esnasında Avrupa şehirlerinde konserler verilip, 17 Aralık 1917 ve 31 Ocak 1918 yılları arasında Türklerin çıktığı ilk Avrupa turnesini gerçekleştirdi. Saffet Bey orkestradan istifa edince yerine Üngör geçerek, orkestra bağımsız kadro bünyesinde ilk defa halka yönelik saray dışında konserler verildi. Tepebaşı Union Française Salonu’nda haftalık olarak halka yönelik konserler yapıldı.​

​

İstiklal Marşı’nın Bestelenmesinde Üngör İmzası​

Üngör, 1921 senesinde Mehmet Akif Ersoy’un şiiri ulusal marşın güftesi olarak seçilmesinin ardından 1922 yılında Maarif Bakanlığı tarafından düzenlenen beste yarışmasına çağırıldı. 24 bestecinin bulunduğu yarışmada Üngör’ün bestesi 5. olarak seçilirken, Ali Rıfat Bey’in bestesi alaturka alanında 1. seçildi. 1930 senesinde Maarif Bakanlığı resmi kurumlara genelge göndererek uygulamada değişiklik yapıldığını aktardı. Ali Rıfat Bey’in alaturka marşının yerini Osman Zeki Üngör’ün batılı tarzdaki bestesi alarak devletin milli marşı oldu.​

​

Osman Zeki Üngör’ün Müziğe Katkıları​

Cumhuriyetin ilan edilmesinden sonra Üngör, orkestrasıyla Ankara’ya giderek 11 Mart 1924 tarihinde şehirdeki ilk senfonik konserin verilmesini sağladı. Ankara’da yapılan 2. konserden sonra orkestra Riyaseticumhur Musiki Heyeti başlığında cumhurbaşkanlığına bağlandı. Zaman içerisinde Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası’nın orkestra şefliğini yaptı. Musuki Muallim Mektebi’nin kurulmasında büyük emeği olan Üngör 10 yıl boyunca mektepte okul müdürlüğü yaptı. Ayrıca kendisi ilk öğretim üyesi olarak müzik alanında eğitimler verdi. Karadeniz adlı gemi 7 Haziran-5 Eylül 1926 yılında Yerli Malı Sergisi için 4 aylık Güney ve Kuzey Avrupa limanlarını gezdi. Üngör, turnede Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrasıyla konserler vererek ilk defa Türklerin yurt dışında turneye çıkışının imzası atılmış oldu.​

​

Osman Zeki Üngör’ün Vefatı​

Üngör’ün 1934 yılında kolunda sağlık problemleri belirlenerek emekliliğe ayrılması kabul edildi. Emeklilik zamanında İstanbul’a yerleşen Üngör, 28 Şubat 1958 yılında Moda semtindeki evinde hayata gözlerini yumdu. Cenaze töreninde Mehmet Akif Ersoy’dan sonra İstikal Marşı’nın çalındığı 2. kişi oldu. Cenaze namazının ardından Karacaahmet Mezarlığı’nda defnedildi.​