Kabaağaçlızade Mehmed Şakir Paşa (1855, Bursa - 28 Temmuz 1914, Afyon) Osmanlı Türkü asker, tarihçi, diplomat ve eğitimci. 1893-1895 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Atina büyükelçisi olarak görev aldı, ayrıca 1889-90 arasında kısa bir dönem Girit Vilayeti valisi oldu. 1891-1895 yılları arasında II. Abdülhamid saltanatında sadrazamlık görevinde bulunan Ahmed Cevad Paşa'nın kardeşi, Halikarnas Balıkçısı takma adı ile tanınan roman ve hikâye yazarı Cevat Şakir Kabaağaçlı'nın babasıdır.

İlk yılları ve eğitimi
Annesi, Suriye'nin tanınmış bir ailesi olan Hattatzâdelerden Hüseyin Bey'in kızı Zehra Hanım, babası ise Antalya'nın Elmalı ilçesindeki bir Türkmen aşiretinden, Kabaağaçlızâde Miralay Mustafa Asım Bey'dir. Aile, Afyonkarahisar’ın Kabaağaç bölgesine yerleşmiş olmalarından ötürü Kabaağaçlı soyadını aldı.[1] Babası Asım Bey, katiplik göreviyle gittiği Şam'da Zehra Hanım ile evlendi. Şakir Paşa'nın ablası Sare ve ağabeyi Ahmet Cevat Şam'da doğdu. Asım Bey bir süre sonra hastalanınca 1853 yılında hava değişimi için Şam'dan Afyon'a geldi ve sağlığına kavuştuktan sonra da yeni açılmış olan Bursa İdâdî Mektebine müdür tayin edildi. 1855 yılında Bursa'da oldukları zamanda en küçük çocukları Mehmed Şakir Paşa dünyaya geldi.

Asım Bey, 1861 yılında Dâr-ı Şûrâ'nın askeri üyesi olarak İstanbul'un Fatih ilçesine yerleşti. Ancak kendisinin ve eşinin hastalanarak 1862'de üç gün arayla peş peşe ölmeleri üzerine üç kardeş hem öksüz hem de yetim kaldı. Anne babaları öldüğünde Sare 13, Ahmet Cevad 12, Mehmet Şakir ise 7 yaşında idi. Bu üç kardeşi o sırada Rumeli kazaskeri olan ve daha sonra da şeyhülislam olarak tayin edilen Âtıfzâde Hüsâmeddin Efendi himayesi altına aldı.

Mehmet Şakir Paşa, babasının ve ağabeyinin izinden giderek askeriyeye dahil oldu. İlk ve orta tahsilini tamamladıktan sonra askeri liseye, ardından Harp Okulu ve Erkan-ı Harbiye Mektebi'ne gönderildi. 1878’de erkân-ı harp yüzbaşısı olarak mezun oldu.

Kariyeri
1880'de kurmay yüzbaşı rütbesiyle orduya katıldı. 1889 yılında Girit'te görevli olan ağabeyi Ahmed Cevad Paşa’nın bir süre başyaverliğini yaptı.[4][5] Çetine ve Roma askeri ataşelikleri ile Girit'in Resmo Komutanlığı görevlerinde bulundu. 1890 yılında Girit Vilayeti valisi olarak görevlendirildi. 1889-1895 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun Atina büyükelçiliği görevinde bulundu. Elçilik görevi sırasında Yunanistan Kralı I. Yeoryos ve bazı devlet erkanı üyeleri ile özel görüşmelerde bulundu ve kendisine kral tarafından devlet nişanı verildi. 1895 yılında korgeneral rütbesindeyken ağabeyinin sadrazamlık görevinden alınmasına tepki göstererek görevinden istifa etti.

Daha sonra ferîk (tümgeneral) rütbesi ile Teftîş-i Askerî Komisyonu üyesi olan Şakir Paşa, Galatasaray Lisesinde gönüllü tarih öğretmenliği yaptı. Ağabeyinin ölümünden sonra Büyükada’ya yerleşen Mehmed Şakir Paşa, İkinci Meşrutiyet'in ilanından sonra kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. Şakir Paşa daha sonra kaleme aldığı bir mektupta devlet işlerinden el çekerek emekliliğini istemesinin nedenlerini, görevlendirilmesiyle ilgili birtakım baskıcı tutumlara maruz kalması ve makul taleplerinin reddedilmesi olarak sıraladı.

Özel hayatı ve ailesi
Mehmed Şakir Paşa'nın iki evliliği oldu. İlk evliliğini Macar asıllı bir kadın ile yaptı fakat bu evlilik eşinin kısa süre sonra ölümü sonrası sonlandı. İlk eşinden Asım adını verdiği bir oğlu oldu. Şakir Paşa'nın torunlarından olan Nermidil Erner Binark ise Asım Bey'in annesinin serdâr-ı ekrem Ömer Lütfi Paşa'nın kızı olduğunu ve Şakir Paşa'nın onunla evliliğinin II. Abdülhamid'in isteğiyle olduğunu bildirdi. Asım da babası Şakir Paşa gibi orduya katıldı ve Şehzade Ahmed Efendi'nin maiyyet çavuşluğunu yaptıktan sonra mülazım rütbesiyle II. Abdülhamid'in yâverânı oldu.

İkinci evliliğini ise Girit'te başyaverlik yaptığı dönemde tanıdığı Giritli bir ailenin kızı olan Sare İsmet Hanım ile yaptı. Bu evliliğinden dördü kız, ikisi erkek olmak üzere altı çocuğu oldu. Bunlar sırası ile; Cevat Şakir Kabaağaçlı (d. 1890), Hakkiye Koral (d. 1893), Ayşe Erner (d. 1895), Suat Şakir Kabaağaçlı (d. 1899), Fahrünnisa Zeyd (d. 1901) ve Aliye Berger (d. 1903)'dir. Çocuklarının yabancı dil öğrenmeleri, kültürlü ve seçkin bireyler olmasını arzu etti ve bu doğrultuda onların batılı ve modern bir eğitim almasını sağladı. Büyük kızı Hakkiye'yi general Mehmet Emin Koral ile evlendirdi ve seramik sanatçısı Füreya Koral dünyaya geldi. İkinci kızı Ayşe ise Sivas Valisi Ahmed Fâik Erner ile evlenirken bu evlilikten diplomat torunu Erdem Erner doğdu. Üçüncü kızı Fahrünnisa Zeyd ilk evliliğini Türk şair İzzet Melih Devrim ile yaptı fakat daha sonra boşandı. Bu evlilikten Nejad Melih Devrim ve Şirin Devrim dünyaya geldi. Boşandıktan sonra ise ikinci evliliğini Irak Kralı I. Faysal'ın kardeşi Zeyd bin Hüseyin ile yaptı.

Son yılları ve ölümü
Şakir Paşa ailesi, Büyükada'ya yerleşen ilk Türk ailesi oldu. Evini su ve elektrik şebekesi bulunmayan bir yerde kurmasına rağmen, bu imkânları kendi çabasıyla oluşturdu. Mehmed Şakir Paşa bilime, kültüre ve resim sanatına olan ilgisiyle tanındı ve kendisini farklı sanat alanlarında geliştirmeye çalıştı.

Balkan Savaşları (1912-13) öncesinde, Ahmed Cevad Paşa'dan miras kalan bütün taşınmazlarını satarak parasını, eşi İsmet Hanım'ın kardeşi Midhat Bey’in önerisi doğrultusunda Selanik’te bir otelin yapımına yatırdı. Savaşta otelin yanması üzerine maddi sıkıntıya düştü. Bu sıkıntılar, büyük oğlu Cevat Şakir ile zaten var olan anlaşmazlıklarına bir yenisini ekledi. 1914 yılında, Afyon'daki çiftliğini denetlemek ve gelirini almak üzere, oğulları Suat ve Cevat Şakir'le beraber Afyon'a gitti. 28 Temmuz 1914'te mahiyeti tam olarak bilinemeyen olaylar neticesinde çiftlikte oğlu Cevat Şakir tarafından tek kurşunla vurularak öldürüldü. Cenazesi İstanbul'a getirildikten sonra Büyükada Müslüman Mezarlığı'na defnedildi.

Cevat Şakir, babasını katletmek suçundan 14 yıl hapis cezasına çarptırıldı. 7 yıl hapis yattıktan sonra serbest bırakıldı. İttihat ve Terakki partisinin iktidarı kaybetmesiyle işbaşına gelen Damat Ferid Paşa hükümeti genel af ilan etti; ama henüz cezası kesinleşmeyen Cevat Şakir Bey hapisten çıkamadı. Hapishanede sağlık problemleri yaşayan Cevat Şakir, kendisinin de affedilmesi için Ferid Paşa'ya ithâfen bir mektup kaleme aldı. Uzun süren bürokratik mücadelenin sonunda Sultan Vahdettin Cevat Şakir'in de affedilmesini emretti.

Eserleri
Şakir Paşa’nın eserleri hakkında Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri adlı eserinde aşağıdaki bilgileri vermiştir: